Son günlerde metabolizma hızı ile ilgili birçok konu duyuluyor. Öncellikle metabolizma hızı nedir ona bir açık getirmek istiyorum. Bazal metabolizma hızı vücudumuzun tüm fonksiyonlarını ayakta tutabilmesi için gerekli olan enerji ihtiyacıdır. Bazal metabolizmaya yanı sıra günlük aktivitelerimize ve çalışma şeklimize göre enerji ihtiyacımız artar. Metabolizma hızı kişiden kişiye göre değişkenlik gösterir.
Metabolizma hızının etkiliyken faktörler arasında fiziksel aktivite, cinsiyet, yaş, ilaç kullanımı, kas kitlesinin miktarı, yenilen yiyeceklerin yağ-karbonhidrat-protein oranı ve yanlış yapılan diyetler yer alır. Kaslar vücutta daha fazla kalori kullanırlar dolayısıyla kas kitlesi yüksek ve yağ kitlesi düşük olan kişilerin metabolizması yağ kitlesi yüksek olan kişilere göre daha hızlıdır.
Örneğin aynı boyda ve kiloda olan iki kişiye bakılırsa spor yapan ve dolayısıyla kas kitlesi daha yoğun olan kişinin metabolizması daha hızlı çalışır. Böylelikle dinlenme anında bile vücut fonksiyonlarını devam ettirebilmesi için daha fazla kalori harcar.
Metabolizmamızın yavaş veya hızlı çalışması diyet yaparken önemli bir faktördür. Metabolizması hızlı çalışan bir birey daha kolay kilo verebilir. Metabolizması yavaş çalışan kişi daha zor kilo verir. Artık birçok yerde metabolizma hızını daha doğru tespit edebilmek için metabolizma ölçümü yapılıyor. Dinlenme anında vücudun ne kadar kalori harcadığında bakılır. Bu test sayesinde metabolizmanızın yavaş mı hızlı mı çalıştığını öğreniliyor ve diyetisyen size ona göre özel beslenme planınızı hazırlıyor.
Metabolizma hızını bilmeden yapılan diyetlerde zayıflamak yerine aksine kilo bile alabilirsiniz.
Metabolizma Hızı Nasıl Artırılır
Metabolizma hızının arttırmak için en önemli faktörlerden bir tanesi kas kitlesini arttırmaktır. Kas kitlesi artınca bazal metabolizma ihtiyacımızda artıyor ve biz uyurken bile vücudumuz daha fazla kalori harcıyor. 40 yaşından sonra kas kitlesi zayıflıyor bu yüzden özellikle 40 yaşından sonra düzenli egzersiz sağlıklı yaşamak için şart.
Düzensiz beslenmekte metabolizmamızın yavaşlamasını sağlar. Şöyle düşünün bir arabanız var ama arabanız park halinde. Park halinde ki bir araba yakıt harcamaz aynısı vücudumuz içinde geçerli. Öğünlerimizin arasını çok açarsak enerji harcamayız ve vücudumuz tasarruf moduna geçer. Uzun süredir kullanmadığınız bir arabayla trafiğe çıktığınızda nasıl sorunlar yaşayabileceğiniz gibi vücudumuzda bize sorunlar çıkartabiliyor. Mutlaka 2-3 saat de bir besin tüketmek gerek ki vücudumuz çalışsın.
Yatmadan en az 2-3 saat öncesi yemek yemeyi bırakın. Her lokmayı en az 20 kere çiğnemeye özen gösterin.
En önemli kurallardan bir tanesi suyu düzenli ve doğru şekilde tüketmek. Uyandıktan sonra içilen iki bardak su hem bağırsakları çalıştırmaya yardımcı olur, hem organları çalıştırır hem metabolizmayı hızlandırır. Öğünlerden önce içilen bir bardak su ise daha kolay doymamızı sağlar aynı zamanda da sindirimi kolaylaştırır.
Kaliteli ama uzun olmayan bir uyku da metabolizma hızının üzerinde olumlu bir etki sağlar. Kaliteli ve çok uzun uyku süreleri metabolizma hızının yavaşlamasına yol açabilir.
Metabolizmamızı Neler Düşürür
Metabolizma hızını düşüren yiyecekler yağ kitlemizi arttıran yiyeceklerdir. Bunlar aynı zamanda hormonel düzensizliklerede yol açabilir. Bunlardan mümkün oldukça uzak durmamız gerekir. Bu besinler şöyle sıralanabilir:
Meşrubatlar, şekerler, gofretler, cips, kraker, kremalı pastalar, panelenmiş ürünler, kızartılmış etler, hazır yapılmış kurabiyeler ve bisküviler, tuzlu krakerler.
Metabolizma Hızlandıran Besinler
Bazı besinler vücut içi ısıyı yani termojenezisi arttırarak metabolizma hızının artmasını sağlar. Vücut ısısı arttıkça besinlerin kalori yakımı da artıyor. Aynı durum ateşiniz çıkınca da geçerli fakat o istemediğimiz bir durum. Vücut ısımızı arttıran yiyeceklerden metabolizmamızı hızlandırmak adına faydalanabiliriz. Araştırmalar bu besinleri her gün düzenli ve en az bir ay tükettiğimiz sürece faydasının görüldüğünü gösteriyor.
Hazırlayan: Diyetisyen Yelda Özel Dağcı